In de hectische wereld van de gezondheidszorg is het creëren van een evenwichtig en optimaal rooster van essentieel belang. Een gezond rooster beïnvloedt niet alleen de medewerkers, maar ook de organisatie en de algehele kwaliteit van de zorg.
In het 13e GHZPlanners webinar gaf Douwina Venema, projectleider roosterplanning bij zorginstelling Noorderbreedte in Friesland, ons inzichten en praktische tips om een gezond rooster te realiseren. De basis van een gezond rooster zetten we in dit artikel voor je op een rij.
Een gezond rooster is erg afhankelijk van de arbeidstijden. Hierbij speelt de Arbeidstijdenwet een centrale rol. Deze wet kent regels voor onder andere de duur van de diensten. Een dienstblok moet minimaal 3 uur duren, maar niet langer dan 10 uur. In het geval van onvoorziene omstandigheden is het toegestaan om een medewerker een dienst van maximaal 12 uur te laten werken.
Het is belangrijk om in gedachten te houden dat er per week niet meer dan 60 uur gewerkt mag worden. Dit waarborgt de balans tussen werk en rust voor de medewerkers.
Rusttijden zijn minstens net zo belangrijk als arbeidstijden. Zo is er een dagelijkse rust van 11 aaneengesloten uren vereist, volgens de Arbeidstijdenwet. Officieel mag dit één keer per week verminderd worden naar 8 uur. Maar daar maak je in de praktijk niet snel vrienden mee.
Net als het inplannen van meerdere weekenddiensten achter elkaar. Op papier mag dit, aangezien elke medewerker recht heeft op 22 weekenden vrij en er niet is bepaald dat dit niet achterelkaar mag zijn. Maar probeer idealiter het ‘weekend op weekend af’-ritme aan te houden.
Hoewel het een uitdagend punt is, zijn pauzetijden essentieel in het kader van gezond roosteren. Volgens de regels van de Arbeidstijdenwet dien je, bij een arbeidsduur van meer dan 5,5 uur, een pauze van 30 minuten in te lassen. In het geval van een dienst die langer duurt dan 10 uur, dien je een pauze van 45 minuten in te roosteren. Het is toegestaan om deze pauze op te splitsen in blokken van 15 minuten.
Onderschat het plannen van de nachtdiensten niet. Het is belangrijk dat na het werken van één of twee nachtdiensten, medewerkers minimaal 14 uur rust krijgen. Het naleven van deze rusttijden kan soms tot fricties leiden, aangezien 14 uur rust na een nachtdienst niet erg lang is.
Daarnaast is er, in het kader van gezond roosteren, een limiet gesteld aan het aantal nachtdiensten: maximaal 5 achtereenvolgende nachtdiensten zijn toegestaan. Voorheen was het schema van 7 dagen werken en 7 dagen vrij toegestaan, maar dat is inmiddels veranderd.
Verder is het vanaf de leeftijd van 55 jaar niet meer verplicht om nachtdiensten te draaien. Echter gaan de meeste werknemers hier gewoon mee door, aangezien nachtdiensten vaak als fysiek minder zwaar worden ervaren.
Een waardevolle aanpak voor een gezond werkrooster is cyclisch roosteren. Bij een cyclisch rooster volgt elke medewerker hetzelfde dienstenpatroon, dat periodiek rouleert. Gedurende een bepaalde periode ervaren alle medewerkers dezelfde volgorde van diensten.
Een cyclisch rooster zorgt voor een betere balans tussen werk en privé. Door het hanteren van cyclische patronen hebben werknemers regelmatig voorspelbare rustdagen, wat essentieel is voor het herstellen van energie en het bevorderen van welzijn.
Het opzetten van een cyclisch rooster begint altijd met inventariseren. Een leuke vergelijking: als je naar de supermarkt gaat zonder boodschappenlijstje, vergeet je gegarandeerd iets. Het maken van een rooster zonder voorkennis gaat net zo. Het is belangrijk om te weten welke diensten je nodig hebt en hoeveel mensen er beschikbaar zijn voor hoeveel uur.
Lees meer over het maken van een cyclisch rooster in de GHZ